Genesis 3:19 - ‘In het zweet van uw gezicht zult u brood eten, totdat u tot de aardbodem terugkeert, omdat u daaruit genomen bent; want stof bent u en u zult tot stof terugkeren.’

Misschien is bovenstaande Bijbeltekst niet je eerste associatie bij het verhaal van Gideon. Maar als je doorleest, zul je de link waarschijnlijk vanzelf gaan leggen.

Gideon is zo’n geloofsheld uit de Bijbel waar ik me zeer in herken. Van zichzelf is hij heel bang en geneigd om altijd maar om bevestiging te vragen. Als God hem roept, vraagt hij zelfs om bewijs dat God het is die met hem praat... zo op zoek naar zekerheid in een onzekere wereld!

Gideon en zijn volk worden in die tijd onderdrukt door de Midianieten die ieder jaar de oogst plunderen om de Israëlieten klein te houden. Dit vijandige volk is “als een sprinkhanenplaag”, zegt de Bijbel in Richteren 6:5, waardoor Israël zich schuchter schuilhoudt in grotten en zelf gegraven holen. Om maar te kunnen overleven! Tegelijk buigt Israël vrijwillig voor de afgoden, en zijn ze lijdzaam aan het afwachten tot er iets verandert. Ze roepen God wel aan, smekend om hulp, maar zijn vergeten dat de sleutel tot verandering al die tijd bij hen zelf heeft gelegen.

Ook in ons hedendaagse leven kan het soms aanvoelen alsof je wordt geleefd. In een tijd waarin je je drie slagen in de rondte werkt om de rekeningen te kunnen betalen, vraag je je soms af waarvóór eigenlijk. Werk je om te leven? Of leef je om te werken?

Huisje, boompje, beestje, gezinnetje en telefoontje zouden idealiter moeten bijdragen aan levenskwaliteit, maar met de weinige quality time die in deze mallemolen overblijft, lijken onze verworvenheden soms meer een last dan een lust. Zie al die kostbare ballen maar in de lucht te houden. Wat ons dierbaar leek en waar we zo naar streefden, blijkt een oneindig abonnement op nog meer inspanning te zijn. We raken bij bosjes overspannen, vooral in essentiële sectoren als onderwijs en gezondheidszorg, en we krijgen zoveel informatie op ons af via zogenaamde ‘sociale media’ dat echte sociale contacten al gauw op een zijspoor belanden.

Wat een luchtspiegeling aan de horizon is “the American Dream” toch eigenlijk; de belofte van geluk en welvaart. Hij is mij ingeprent door de maatschappij waarin ik opgroeide. Ik leerde: als je maar hard genoeg je best doet, kun je bereiken wat je maar wilt! Maar de kleine lettertjes van de soms-zo-onzekere realiteit die ook nog van invloed is, werden er niet bij vermeld. De generaties voor mij genieten ternauwernood nog van hun pensioen, versleten aan het eind van een lange loopbaan. Een race waarvan de eindstreep (pensioengerechtigde leeftijd) nog vrij gemakkelijk verlegd blijkt te kunnen worden. Voordat ze in een bejaardentehuis belanden hebben ze met veel geluk nog net de kans om hun koopwoning af te betalen om zo nog een minuutje van hun bezit te genieten. En cru gezegd neemt niemand iets tastbaars mee het graf in.

De vraag die dit bij mij opwerpt is: wat drijft mij ten diepste? Waar doe ik het allemaal voor? Doe ik dat wat moet, of wat ik echt belangrijk vind?

Het voelt soms alsof we de zuurverdiende oogst meteen weer moeten afstaan aan de energieleverancier, de benzinepomp of de supermarkt. Is misschien onze zoektocht naar welzijn tegelijk onze onderdrukker? Is mijn overlevingsdrang mijn strop? Voed je met alles wat je zaait niet uiteindelijk die sprinkhanenplaag van het systeem dat jou gevangen houdt? Kortom, komen we nog toe aan dat wat gratis is: ademhalen, liefhebben, creativiteit, verbinding, natuur, rust, zingeving en God? Allemaal broodnodig toch!

In het lied Gideon verwoord ik dit probleem wellicht wat bondig:

“In bedwang.

Zwak, gezwoegd om te oogsten

wat ik lijdzaam weer laat roven,

in de waan van voortbestaan.”

Maar het vat wel mijn gevoel samen. Want een waan is het in mijn ogen zeker. Het burnoutgehalte in onze samenleving illustreert dat. Is dit nu echt dè enige en beste manier waarop we kunnen voortbestaan? Of is er meer?

Nu snap je misschien beter waarom ik voor de openingstekst uit Genesis koos. De vervloekte cirkel van het stoffelijke is het rechtstreekse gevolg van onze keuze om te vertrouwen op onze eigenwijze ogen, in plaats van op Gods woorden. De slang kreeg toen zijn zin, en nu nog. Maar staat er niet ook iets bij over een verbrijzelde kop?

Door zijn geloofskeuzes maakte Gideon eigenhandig een eind aan de wortel van Israëls onderdrukking. De afgoden werden omver geworpen, en zo ook de tirannie. Gideon stond op uit zijn netelige positie door het luisteren naar Gods woorden. Zou dat voor ons ook werken?

Jezus’ woorden intrigeren mij. Hij heeft tenslotte de kop vermorzeld, de zondevloek verbroken en een nieuwe weg geopend. Zomaar een paar van zijn uitspraken om over na te denken:

“Niemand van u kan mijn leerling zijn als hij geen afstand doet van alles wat hij bezit” Lukas 14:33

“Want wie zijn leven zal willen behouden, die zal het verliezen; maar wie zijn leven zal verliezen om Mij, die zal het vinden” Mattheüs 16:25

“Zoek eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u erbij gegeven worden” Mattheüs 6:33

“Maak voor jezelf een geldbuidel die niet verslijt, een schat in de hemel die niet opraakt, waar een dief niet bij kan en die door geen mot kan worden aangevreten. Waar jullie schat is, daar zal ook jullie hart zijn” Lukas 12:33-34